Adalet Ağaoğlu kimdir?
Sevgili Kitap Dostlarım, bugün size yakın zamanda yitirdiğimiz, 20. Yüzyıl Türk edebiyatının en önemli kadın romancılarından biri kabul edilen Adalet Ağaoğlu ve onun sevilen eserlerinden biri olan “Fikrimin İnce Gülü” romanını tanıtmak istiyorum.
Adalet Ağaoğlu, 1929 Ankara doğumludur. Yaşamı boyunca Edebiyat için çalışmış, ardında ülkemizin değişik dönemlerini ve bu dönemlerin insan hayatlarına etkisini inceleyen çok değerli eserler bırakmıştır. Üniversite Eğitimini Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünde tamamlamıştır. Ankara Radyosu ve TRT’de çeşitli görevler yapmıştır. Yazmaya 1946’da Ulus gazetesinde yayınlanan tiyatro eleştirileriyle başlamış, 1948-1950 arasında Kaynak dergisinde şiirleri yayınlanmıştır. İlerleyen yıllarda öykü ve roman çalışmalarına ağırlık vermiş, oyun, deneme ve anı türünde yazılar yazmıştır.
Ağaoğlu, tam bir sorumluluk bilinci ile eserlerinde sosyal ve siyasal alanda yaşanan tüm değişim süreçlerini ele alır. Kadın erkek ilişkilerini, kadın kimliğini ve toplumsal baskı unsurlarını gözler önüne serer.
Fikrimin İnce Gülü
Bugün sizlere tanıtmak istediğim Fikrimin İnce Gülü yazarın ikinci, Türk Edebiyatı’nın ise ilk “yol romanı”dır. Bu anlamda oldukça değerlidir. Romanın çatısı, baş karakter Bayram’ın, Kapıkule’den doğup büyüdüğü yer olan Ballıhisar’a kadar olan yolculuğu üzerine kurulmuştur. Romanı okurken, 1970’li yılların Türkiye’sinin sosyal, ekonomik ve kültürel durumunu daha iyi görme imkânını yakalıyoruz. Adalet Ağaoğlu bu eserini 1976 yılında tamamlamıştır. Bayram’ın kişiliğinde gurbete çalışmaya giden işçilerimizin dramını ele almış ve bunu da çok çarpıcı bir şekilde dile getirmeyi başarmıştır. Bayram bu dramı yaşayan pek çok gurbetçiyi sembolize eder.
Adalet Ağaoğlu romanında, sadece Bayram ve O’nun temsil ettiği Türk köylüsünü anlatmamıştır. Yol boyunca değişen Türkiye’nin bireylere ve toplumlara olan etkilerini de gözler önüne sermeye çalışmıştır. 70’li yıllarda uygar ve gelişmiş batı ülkelerine giden pek çok Türk İşçisi vardır. Zengin olma hayali içindedirler. Öyküde, bu işçilerin dramı çok çarpıcı bir boyutta işlenmiştir.
Edirne-Ballıhisar
Fikrimin İnce Gülü sadece bir ‘yol romanı’ değildir. Evet, olay örgüsü, Edirne Ballıhisar arasındaki yol güzergahında kurulmuştur. Yol boyunca, pek çok duyguyu bize geçirmesi bakımından oldukça geniş bir açılım sağlar. Bayram’ın kişiliğinde, cehaleti, ihaneti, zenginlik tutkusunu, yalnızlığı ve sevgiyi buluruz. Bayram pek çok duygu geçişi yaşar. Biz de bu içten dışa yolculukta kendisine eşlik ederiz.
“Fikrimin İnce Gülü”, sizlerin de bildiği gibi bir şarkı adı. Romanın ismine de bu şarkının adı esin kaynağı olmuş. Bayram’ın sevgilisi Kezban’dan aldığı plaktaki bu şarkı, iki sevgili arasındaki tek bağ. Kezban evlere temizliğe giderek geçimini sağlayan kimsesiz bir kızdır. Sadece fakir bir ağabeyi vardır. O da Bayram gibi sevgisiz ve ilgisiz büyümüştür. Bu şarkı, gurbete giden Bayram’ın, geçmişini ve sevgilisini hatırladığı bir simge niteliği taşıması açısından da önemlidir.
Kitabın sade bir dille yazılmış olması ve olayların örgüsü bugün bile aynı keyifle okunmasını sağlıyor. Romanda sözü geçen pek çok sorun, günümüzde halen devam etmekte. Bugün bile okunur olmasının temel nedeni de bu sanırım.
Almanya Acı Vatan
Romanın baş kişisi Bayram’ın bir anti karakter olması da önemli bir detay. Bayram bir kahraman olamadığı gibi tüm çabalarına rağmen mutlu olmayı da başaramamıştır. Sınıfının ve konumunun bilincinde olmayan Bayram’ın “Bayram Bey” olma çabasının biricik öznesi bal rengi Mercedes’idir. Bayram’ın arabası ile olan ilişkisini, Kapıkule’den başlayıp köyünde hazin bir şekilde sona eren yolculuğunu okurken, bir anlamda o dönemde Almanya’da çalışmak zorunda kalan pek çok insanın ortak hikayesini de görüyoruz. Bayram öylesine bir hayal kırıklığı yaşamıştır ki, hiçbir yolun sonunda onu bekleyen kimse yoktur…
14 Temmuz 2020’de aramızdan ayrılan Adalet Ağaoğlu, ardında bıraktığı eserleri ile çağı anlama ve anlatma konusunda da yolumuza ışık tutmaya devam etmektedir.
Türk edebiyatına böylesine değerli eserler bırakan, her romanı ile bize ülkemiz gerçeklerini çarpıcı bir dille ifade eden, Cumhuriyet Türkiyesi’nin aydınlık yüzü Adalet Ağaoğlu’nu sevgi ve saygıyla anıyorum.
Sevgiyle kalın…
